Nhà ở không chỉ đơn thuần là một nơi để sinh sống, mà còn phản ánh cách nghĩ và cách sống của con người. Theo thời gian trôi qua, nếp sống trong nhà của người Việt từ xưa đến nay đã trải qua nhiều biến đổi và thay đổi. Tuy nhiên, dù ở bất kỳ thời đại nào, sự kết hợp giữa kiến trúc và không gian sống vẫn cần được đề cao, đồng thời mang theo sự đậm nét của văn hóa người Việt.
Truyền thống nghệ thuật xây dựng trong nhà ở của người Việt xưa và tác động của chúng đến thiết kế hiện đại
Kiến trúc nhà ở của người Việt xưa mang trong mình sự tác động mạnh mẽ từ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và phản ánh nền văn hóa đặc trưng. Người Việt thường lựa chọn vùng đồng bằng có nhiều bùn lầy và nước phù hợp cho nông nghiệp, sử dụng các vật liệu tự nhiên sẵn có. Nhà ở được chia thành ba loại: nhà nghèo làm bằng tranh, vách đất, nền đất, kèo cột bằng tre; nhà trung bình làm bằng gỗ, mái lợp rạ, cỏ tranh, vách bằng bùn nhào rơm, nền đất hoặc lát gạch; nhà giàu có và sang trọng làm bằng gỗ có chạm trổ, mái ngói, tường gạch, nền gạch.
Ngoài mục đích sinh tồn, ngôi nhà còn mang đậm giá trị thẩm mỹ. Cấu trúc nhà xưa thường có ba hoặc năm gian. Người Việt coi trọng việc tương tác với không gian trong ngôi nhà, do đó, nhà chính và nhà phụ, nhà trên và nhà dưới, gian chính và gian phụ được phân chia rõ ràng.
Nhà chính thường có bố cục ba gian và hai chái, trong khi nhà phụ có bố cục đơn giản, phù hợp với hoạt động sinh hoạt và kinh tế. Gian giữa của nhà chính được coi là nơi tượng trưng cho sự thịnh vượng, là trái tim của ngôi nhà. Do đó, gian này thường dành để thờ cúng tổ tiên và tiếp đón khách. Để tôn vinh vẻ đẹp của gian chính, chủ nhân thường thiết kế và trang trí công phu. Trên các cột, kèo thường có những chạm trổ hoa văn tinh tế và cửa chính thường được thiết kế rộng lớn, đôi khi có liếp che.
Những yếu tố này không chỉ đơn thuần là kết cấu vật chất của ngôi nhà, mà còn là sự hội tụ tâm sức, tài hoa và các quan niệm của nhiều thế hệ. Sự kế thừa này đã làm cho ngôi nhà truyền thống tồn tại và phát triển qua hàng nghìn năm, giữ nguyên quan niệm và giá trị của thời gian. Từ mái ngói đơn giản cho đến hàng cột hiền nhường và đơn giản, tất cả đều chứa đựng cội nguồn và truyền thống. Ngôi nhà trở thành một phần tâm hồn, là nơi lưu giữ ký ức và tình cảm gia đình từ đời này sang đời khác trong lòng người Việt.
Những thay đổi trong kiến trúc nhà ở người Việt hiện đại
Với sự phát triển kinh tế và sự đô thị hóa đang diễn ra, văn hóa phương Tây đã có một ảnh hưởng lớn đến xã hội Việt Nam. Kiến trúc nhà cũ của người Việt đã trải qua sự thay đổi để thích nghi với xu hướng phát triển và nhu cầu của xã hội hiện đại.
Từ đầu thế kỷ 21, xu hướng kiến trúc hiện đại đã bắt đầu thể hiện sự hội nhập của Việt Nam với thế giới. Công năng sử dụng trong các ngôi nhà ngày nay được nghiên cứu chi tiết hơn, tạo ra môi trường sống tiện nghi hơn với các yếu tố từ tường gạch, màu sắc sơn, gạch lát và nội thất. Các khía cạnh của cuộc sống hiện đại được cân nhắc kỹ lưỡng và được thiết kế theo nhiều phong cách khác nhau để đảm bảo sự hài hòa và sự phân tách giữa không gian trong nhà và ngoài trời.
Trang trí không gian nội – ngoại thất trở thành một phần quan trọng khi mọi người và chủ sở hữu tòa nhà tìm kiếm sự đa dạng trong các kiểu kiến trúc khác nhau. Gần đây, Viglacera – một thương hiệu vật liệu xây dựng hàng đầu của Việt Nam, đã giới thiệu các bộ sưu tập các sản phẩm mới của họ, được lấy cảm hứng từ hai vùng chung quanh sông lớn của Việt Nam: Đồng bằng Sông Hồng và Đồng bằng Sông Cửu Long. Những bộ sưu tập này được lấy cảm hứng từ thiên nhiên, khí hậu và văn hóa của người Việt, và đại diện như những bức tranh sặc sỡ màu sắc của vùng đồng bằng, nơi màu sắc của ánh nắng mặt trời và nước sông kết hợp với màu sắc của cỏ cây và đất. Việc trang trí nội thất cho ngôi nhà Việt hiện đại sẽ trở nên phong phú hơn với các họa tiết trang trí khác nhau, mang lại những ký ức về văn hóa và kiến trúc của hai vùng này.
Nếu nhà ở là nơi mà con người sống, thì kiến trúc là điều thể hiện bản sắc văn hoá và thị giác. Mặc dù những thay đổi đang xảy ra trong kiến trúc nhà ở của người Việt, quan niệm truyền thống về nếp sống và di sản nhà ở ngày càng được giữ gìn. Kết hợp giữa cái đẹp của gia đình truyền thống trong văn hoá hiện đại sẽ đóng góp vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp và hình thành nền văn hoá mang dấu ấn dân tộc Việt Nam trong quá trình hội nhập.
