Phần 1: Kết hợp không gian xúc cảm từ những đường nét tinh giản và ánh sáng tự nhiên
“Less is More” trở thành một câu nói nổi tiếng ngay khi thế giới biết đến khái niệm phong cách tối giản (minimalism) trong kiến trúc.
Minimalism là phong cách kiến trúc tạo ra sự tiết chế và đơn giản trong không gian của một ngôi nhà. Thay vì sử dụng đường nét phức tạp và nhiều họa tiết, minimalism tập trung vào những đường nét tinh giản và ánh sáng tự nhiên để tạo nên một không gian độc đáo.
Phong cách minimalism đã tạo ra một bước đột phá trong kiến trúc, thay thế hoàn toàn cho kiến trúc La Mã với kiểu dáng cồng kềnh và nhiều họa tiết đắp nổi. Thay vào đó, minimalism tạo nên những không gian rộng lớn và đơn giản, tạo điều kiện tối ưu cho cuộc sống con người.
Minimalism không chỉ là một phong cách thiết kế, mà còn là một thách thức cho những kiến trúc sư. Nó không chỉ tạo ra những không gian đơn giản mà còn tối ưu hóa sự thoải mái và cuộc sống cho con người. Với những ưu điểm của mình, minimalism đã trở thành một phong cách thiết kế phổ biến và được yêu thích, bao gồm cả trong kiến trúc Việt Nam.
Phong cách tối giản và người khởi xướng KTS Ludwig Mies van der Rohe
Ludwig Mies van der Rohe được coi là cha đẻ của phong cách kiến trúc tối giản. Ông là một trong những kiến trúc sư hiện đại hàng đầu trên thế giới và đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển phong cách tối giản.
Các công trình của Mies van der Rohe trong thời gian đó đã định hình phong cách kiến trúc tối giản, với sự tập trung vào việc tổ chức không gian và sử dụng các vật liệu mới như thép và kính. Ông là một trong những người đầu tiên áp dụng nguyên tắc “ít là nhiều” trong thiết kế, tạo ra những không gian rộng mở, đơn giản và tinh tế.
KTS Mies van der Roher cha đẻ của phong cách tối giản – Ảnh chụp trên tạp chí Life năm 1957
Sau khi chuyển tới Mỹ vào năm 1937, Mies van der Rohe tiếp tục phát triển phong cách tối giản của mình. Các công trình kiến trúc của ông tiếp tục được đặc trưng bởi sự trong sáng, đơn giản, tinh tế và trật tự.
Mies van der Rohe tập trung vào việc sử dụng các yếu tố cơ bản như đường thẳng, mặt phẳng và góc vuông để hiển thị cấu trúc của hệ thống kiến trúc. Ông cho rằng sự đơn giản là hình thành từ sự hiểu biết và kiến thức về cấu trúc. Các công trình của ông thường có không gian mở, tối giản hóa các yếu tố không cần thiết và tạo ra sự hài hòa giữa kiến trúc và môi trường xung quanh.
Công trình Farnsworth House do ông thiết kế vào những năm 1945 – 1951 mang một tầm nhìn hoàn toàn mới so với kiến trúc “lụy La Mã” lúc bấy giờ
Tugendhat House, Brno, Tiệp Khắc cũ, thiết kế của ông từ những năm 1928 – 1930
Tugendhat House, Brno, Tiệp Khắc cũ, thiết kế của ông từ những năm 1928 – 1930 được coi là 1 tuyệt phẩm kiến trúc và sớm trở thành hình tượng của nghệ thuật kiến trúc hiện đại. UNESCO đã đưa biệt thự Tugendhat vào danh sách Di sản thế giới năm 2001 trong khóa họp thứ 25.
Nếu ai đã từng đọc cuốn tiểu thuyết “Suối nguồn” của nữ nhà văn Ayn Rand sẽ dễ dàng nhận ra bối cảnh của câu chuyện được xây dựng trong thời kì “cách mạng kiến trúc” tại Mỹ. Thời điểm mà kiến trúc La Mã được coi là đỉnh cao, là vẻ đẹp tiêu chuẩn của mọi công trình. Khi ấy những người dám đấu tranh để loại bỏ sự rập khuôn, sáo rỗng trong kiến trúc cũ, hướng tới một kiến trúc mới với nhưng đường nét thiết kế mạnh mẽ, đơn giản, tinh tế hơn như nhân vật chính Howard Roark trở nên hiếm hoi. Họ trở thành những kẻ lập dị và bị “ghẻ lạnh” giữa những người làm nghề. Bị “đói khát” do sự bảo thủ trong lối suy nghĩ của khách hàng, bị đàm tiếu bởi miệng lưỡi thế gian. Khó khăn xâm lấn nhưng lý chí vững vàng đã giúp Howard Road nhân vật chính cũng là biểu tượng cho những người làm kiến trúc mới dần dần thay đổi được cái nhìn của xã hội, thay đổi được cả một nền kiến trúc đã cũ. Một phần nào đó trong câu chuyện đã cho ta thấy một góc thực tế về sự phát triển đầy khó khăn của phong cách tối gian khi mới manh nha hình thành.
860–880 Lake Shore Drive
860–880 Lake Shore Drive là công trình tòa tháp đôi được làm từ kính và thép dọc nằm cạnh con sông Michigan, Chicago, Mỹ. Công trình được xây dựng từ năm 1949 đến năm 1951. Trong hình người ta có thể dễ dàng nhận thấy sự táo bạo và khác biệt trong thiết kế của Mies với bối cảnh kiến trúc lúc đó.
Đây là hình ảnh thực tế của công trình cho đến ngày nay
Công trình tòa nhà chọc trời do KTS Mies thiết kế tại Berlin Đức vào năm 1921. Không ai nghĩ rằng cho đến tận ngày nay, kiểu dáng kiến trúc ấy đã trở thành “khuôn mẫu” cho nhiều công trình khác. Vào thời điểm đó, nó được coi là công trình của tương lai và đúng là như vậy!
Phong cách tối giản đã trở thành một xu hướng thiết kế phổ biến trên toàn thế giới, không chỉ trong kiến trúc mà còn trong nhiều lĩnh vực khác như thiết kế nội thất, thiết kế đồ họa, thời trang và nghệ thuật.
Sự tiện lợi và tính ứng dụng cao của phong cách tối giản đã thích ứng với cuộc sống “công nghiệp” hiện đại của con người. Từ việc sử dụng vật liệu đơn giản và bền vững, đến việc tối giản hóa không gian và yếu tố không cần thiết, phong cách tối giản giúp tạo ra một môi trường sống thuận tiện và sắp xếp gọn gàng.
Minimalism – cách kể chuyện cuộc sống qua những đường nét thiết kế đơn thuần
Phong cách tối giản trong kiến trúc không chỉ tạo ra một thẩm mỹ đẹp mà còn mang đến một cảm giác thư thái, thanh bình và tĩnh lặng trong không gian sống.
Đường nét tinh giản và sắc sảo của phong cách tối giản tạo ra sự hài hòa và cân đối trong thiết kế. Bằng cách sử dụng những đường thẳng, góc vuông và mặt phẳng đơn giản, kiến trúc sư tạo ra những không gian tập trung và rõ ràng, giúp tạo cảm giác đơn giản và sắp xếp gọn gàng.
Sự tiết chế trong sử dụng vật liệu và màu sắc cũng là một yếu tố quan trọng của phong cách tối giản. Sự tận dụng tối đa các vật liệu đơn giản như gỗ, thép và kính, cùng với màu sắc tối giản như màu trắng, đen và xám, giúp tạo ra một không gian trang nhã, tinh tế và dễ dàng phối hợp với các phần còn lại trong không gian sống.
Phong cách tối giản không chỉ mang đến vẻ đẹp ma mị mà còn đáp ứng nhu cầu của con người trong cuộc sống hiện đại, đem lại sự thanh lịch, êm đềm và tạo nên một không gian sống nhẹ nhàng và thoải mái.
*Two Barns House – Công trình theo phong cách tối giản hiện đại của văn phòng KTS RS+ Phần Lan
Không gian của kiến trúc tối giản được tạo nên bằng cách sử dụng những mảng tường, mảng trần phẳng và các hình khối đơn giản. Những bề mặt đồng nhất và đường thẳng giúp tạo ra sự cân bằng và tổ chức trong không gian.
Việc sử dụng các hình khối đơn giản như các khối hình hộp, góc vuông và hình trụ cùng với khoảng trống lớn giữa chúng tạo ra sự tĩnh tại và sự dễ chịu cho mắt nhìn. Sự tập trung vào các yếu tố cơ bản và tổ chức chặt chẽ trong kiến trúc tối giản tạo ra một không gian thuần khiết và đơn giản, không có sự xáo trộn hay phức tạp.
Tất cả những yếu tố này cùng tạo nên một không gian thoáng đãng, đơn giản và tĩnh tại trong kiến trúc tối giản. Điều này tạo ra một môi trường sống thanh lịch, tiện nghi và hòa nhập được với con người và môi trường xung quanh.
*Công trình concrete box house do văn phòng KT Robertson Design thiết kế tại Houston, Mỹ
Trong kiến trúc tối giản, đối tượng chúng hướng tới là bản chất của không gian và bản ngã của gia chủ.
Không gian trong kiến trúc tối giản không chỉ là một vỏ bề ngoài, mà là một biểu hiện của bản ngã và cá nhân của gia chủ. Kiến trúc sư sẽ sử dụng ngôn ngữ thiết kế để chuyển hoá ý tưởng và giá trị của gia chủ vào không gian sống.
Điều quan trọng là gia chủ phải hiểu rõ bản ngã của mình và có tư duy mở rộng để khám phá và trải nghiệm không gian. Chỉ khi chủ nhân hiểu rõ chính mình, thì ngôi nhà mới thực sự trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống và mang đến sự hài lòng và gắn kết. Khi đó, không gian sống tối giản sẽ trở thành nơi thể hiện cá nhân và cung cấp một môi trường sống tốt đẹp và phản ánh bản ngã của gia chủ.
New Concrete House thiết kế của Wespi de Meuron
Ánh sáng tạo nên xúc cảm cho một không gian tối giản
Để tạo nên sự tối giản, phong cách tối giản thường loại bỏ những chi tiết không cần thiết và tập trung vào sự đơn giản và tinh tế của không gian kiến trúc.
Trong phong cách tối giản, đa số sử dụng những gam màu đơn sắc và những tông màu lạnh như trắng, xám, và đen. Những gam màu đơn sắc này tạo ra sự đơn giản và sự rõ ràng trong không gian. Màu sắc này thường có sắc độ tương phản yếu, không quá gắt gỏng, tạo ra cảm giác tĩnh lặng và thanh thoát.
Tuy nhiên, để tăng tính hiện đại và góc cạnh cho công trình, kiến trúc sư cũng có thể sử dụng những tông màu trung tính với sắc độ tương phản mạnh. Những màu như xám thuộc nhóm hồng cánh sen, xanh dương đậm, hay màu đỏ tươi có thể được sử dụng để tạo điểm nhấn và đưa đẩy cảm xúc của người sử dụng.
Tuy nhiên, bất kể gam màu nào được sử dụng, sự tập trung vào tính tối giản vẫn là quan trọng. Màu sắc không được lạm dụng và phải tương thích với không gian tổng thể để tạo nên một phong cách tối giản hoàn hảo.
Màu sắc trong công trình nhà ở theo phong cách tối giản thường mang tông màu nhẹ nhàng, đơn thuần như trắng, đen, xanh ngọc nhạt…
Việc sử dụng tông màu trong không gian kiến trúc tối giản thực sự phụ thuộc vào bản ngã và cá nhân của gia chủ. Mỗi cá nhân có sở thích và tính cách riêng, từ đó sẽ có những sự lựa chọn màu sắc phù hợp.
Nếu gia chủ có một tâm hồn hiền dịu và thanh tịnh, gam màu pastel nhẹ nhàng như trắng kem, vàng non của gỗ có thể phù hợp. Những tông màu nhạt này tạo ra một không gian tĩnh lặng, ấm áp và dịu nhẹ, phản ánh tính cách hiền hòa của gia chủ
Thêm nhiều sắc màu ấm như vàng đồng, nâu sẽ thêm cá tính, sự trẻ trung cho không gian sống tối giản của bạn
Trong phong cách tối giản, ánh sáng tự nhiên đóng vai trò quan trọng trong việc trang trí và tạo giá trị thẩm mỹ. Ánh sáng là một yếu tố cấu thành nghệ thuật kiến trúc và có thể tạo nên hiệu ứng thị giác đặc biệt.
Ánh sáng tự nhiên không chỉ mang lại sự chuyển đổi và thay đổi trong không gian, mà còn tác động đến cảm nhận và cảm xúc của những người trải nghiệm không gian đó. Chính vì vậy, trong thiết kế kiến trúc tối giản, ánh sáng được lựa chọn và sắp xếp một cách tỉ mỉ để làm nổi bật các thành phần và khu vực chính, giúp làm nổi bật hình khối kiến trúc và nội thất, và tạo ra những điểm nhấn bằng cách tạo ra khối sáng và bóng đổ theo ý đồ.
K House, Văn phòng KT Architectstm, Ireland – một không gian ngập tràn ánh nắng
Mặc dù phong cách tối giản mang ý tưởng về tối giản và đơn sơ, nhưng nó không hề đơn điệu một màu. Thực tế là trong những môi trường văn hóa khác nhau, phong cách tối giản có thể được phối kết hợp với nội thất và màu sắc khác nhau để tạo ra các biến thể mang nét đặc trưng riêng.
Trong série “Khám phá phong cách tối giản”, phần 2 sẽ giới thiệu đến những màu sắc “cá biệt” trong Minimalism giữa các vùng văn hóa khác nhau. Những phong cách tối giản cá biệt này có thể phản ánh lại sự độc đáo và mang tính văn hóa trong từng khu vực. Ví dụ, trong phong cách tối giản Nhật Bản, màu sắc trắng và gỗ tự nhiên thường được sử dụng để tạo ra một không gian thanh lịch và bình yên. Trong phong cách tối giản Bắc Âu, màu sắc trung tính và tươi sáng thường được sử dụng để tạo ra một không gian sạch sẽ và hiện đại.
Cách phối hợp màu sắc và nội thất tùy thuộc vào sự ưa thích và văn hóa địa phương. Tuy nhiên, phong cách tối giản luôn tập trung vào sự tinh tế, đơn giản và sự cân nhắc hợp lí. Màu sắc sẽ được sử dụng một cách giới hạn và hài hòa để tạo ra một không gian không chỉ đẹp mắt mà còn thể hiện cái “ít là nhiều” đặc trưng của Minimalism.
